Voor u gelezen: De Arbo in Bedrijf Special over thuiswerken.
Door Hugo Keijzer, Register arbeidsdeskundige
Thuiswerken werd door de coronaperiode zeer breed gemeengoed. We hebben geleerd dat thuiswerken kan! Nu, 3 jaar later, is er door de Arbeidsinspectie onderzoek gedaan naar thuiswerken vanuit 3 perspectieven: werkgevers, leidinggevende en werknemers.
Belangrijk items die in dit onderzoek zijn meegenomen: KANS-klachten, technostress, eenzaamheid op het werk, leidinggeven op afstand, voor- en nadelen volgens de werknemer. Ook wordt er aandacht besteed aan maatregelen die werkgevers nemen en maatregelen die werknemers ervaren. Het gaat hierbij om materiaal (ergonomisch werken), voorlichting, afspraken over bereikbaarheid en werktijden, actieve stimulatie pauzes nemen, etc.
De belangrijkste bevindingen
Thuiswerkers
De meeste thuiswerkers zijn over het algemeen tevreden en rapporteren weinig klachten. Ook ervaren thuiswerkers bijna geen gevoel van isolatie. Opletter is wel dat informatie over maatregelen, vooral in samenhang met gezondheid, ca. 1/3e van de werknemers niet bereikt. Informatie over maatregelen en voorlichting, instructie en toezicht is vaak passief en reactief
Leidinggevenden
Leidinggevenden die het moeilijk vinden om leiding te geven op afstand lopen wel een verhoogd risico op het ervaren van werkdruk.
Werkgevers
Werkgevers willen thuiswerken mogelijk blijven maken, maar hebben behoefte aan informatie over wat hun verplichtingen zijn en aan ‘best practices’ van thuiswerken. Ongeveer de helft van de werkgevers besteedt aandacht aan thuiswerken in de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E).
Werkgever en thuiswerken
De verplichtingen voor een werkgever om aandacht te besteden aan werkplek en werkplekgebruik reikt ook tot de thuiswerkplek zodra werkgever plaats- en tijdonafhankelijk werken mogelijk maakt. Inspecteurs beoordeelden de maatregelen die de werkgever genomen heeft voor de risico’s beeldschermwerk en werkdruk. Dit deden ze zowel na het spreken van de werkgever als na het spreken van de werknemers.
Meer dan 40% van de werkgevers geeft aan geen belemmeringen te ervaren bij het nemen van maatregelen om werkdruk en fysieke belasting als gevolg van thuiswerken te voorkomen. Werkgevers die wel belemmeringen ervaren geven vaak aan dat ze het lastig vinden omdat ze weinig zicht hebben op de thuiswerkplek. In mindere mate geven werkgevers aan dat ze het de verantwoordelijkheid vinden van de thuiswerker zelf om gezond en veilig thuis te werken, en dat ze niet genoeg kennis hebben van wat voor maatregelen ze kunnen nemen.
Thuiswerken en RI&E
51% van de bedrijven besteedt in het plan van aanpak aandacht aan minstens 1 maatregel voor thuiswerkrisico’s. De voorgestelde maatregelen zijn er vooral om een fysiek ongunstige of statische lichaamshouding te voorkomen, gevolgd door het verminderen van werkdruk. Regelmatig stellen werkgevers ook andere maatregelen voor die bijvoorbeeld te maken hebben met contact met anderen en een gezonde werk-privé balans.
Voorlichting, instructie en toezicht
Van de werkgevers gaf 84% aan voorlichting en/of instructie te geven over gezond en veilig thuiswerken. Meestal werd die informatie via intranet verspreid of via mail over hoe de werkplek in te richten/stellen en om een juiste privé-werk balans te houden. 45% van de werkgevers gaf aan ook actief toezicht te houden op gezond en veilig thuiswerken.
Slechts 9% van de thuiswerkers heeft een door de werkgever gefaciliteerde werkplek volgens de stand der wetenschap: zit-sta mogelijkheden met juiste stoel, scherm, toetsenbord en muis". Zeker als je dat combineert met de volgende bevinding: "Werknemers die veel thuiswerken hebben minder vaak klachten aan arm, nek, schouders en rug (KANS-klachten) dan collega’s die op kantoor hun werkzaamheden uitvoeren." Blijkbaar leiden de suboptimaal ingerichte werkplekken niet tot meer klachten.
Conclusie als arbeidsdeskundige:
De thuiswerkplek is een volwaardig en serieus te nemen werkplek geworden binnen werkend Nederland. Weliswaar is deze werkplek binnen de persoonlijke leefomgeving van de werknemer maar niet zonder verantwoordelijkheden van de werkgever. De zoektocht voor werkgevers EN werknemers blijft: waar ligt de grens van deze bemoeienis, of beter verantwoordelijkheid. De thuiswerkfaciliteiten leveren over het algemeen niet meer medische klachten op dan anders. Aandacht voor de thuiswerkende en aanreiken van faciliteiten om het thuiswerken zo gezond mogelijk uitvoerbaar te maken zijn belangrijke onderwerpen om op de agenda te hebben en te houden.
Tips
Dit brengt mij tot de volgende tips:
- Besteed aandacht aan de werknemer die (deels) thuis werkt: gekozen plek en te gebruiken of aan te bieden meubilair/apparatuur, dagindeling, contacten met collega’s, ervaren werkdruk en gehanteerde werktijden.
- Neem de thuiswerkmogelijkheden mee in de RI&E.
- Beschouw iedere thuiswerksituatie van elke werknemer als uniek.
Wellicht een goede keuze: laat een arbeidsdeskundige een digitale ronde doen bij uw frequente thuiswerkers. Deze besteedt aandacht aan de psychosociale arbeidsbelasting EN aan de fysieke werkplek!
Het hele onderzoek is terug te vinden op deze website.
